درسهایی از امام هادی(ع)

‎به بهانه میلاد با سعادت امام دهم شیعیان یادداشتی از دکتر محمدجواد گودینی نویسنده، مترجم و استاد حوزه و دانشگاه در باره آن امام همام به همراه روایاتی از آن بزرگوار می خوانیم:

‎دهمین پیشوای شیعیان حضرت علی بن محمد الهادی(ع) در نیمه ذی الحجه سال ۲۱۲ هجری در مدینه (منطقه ای به نام صرنا) چشم به جهان گشود.
‎نام ایشان را علی گذاشته و کنیه امام دهم ابوالحسن بوده و در کتب تاریخی و روایی از ایشان با عنوان ابوالحسن ثالث یاد می گردد. (مناقب آل ابی طالب، ج۴ ص۴۰۱).

‎

پدرش امام محمد تقی(ع) و مادرش بانویی به نام سمانه مغربیه نام داشته و مشهورترین القاب امام عبارت است از:
‎نقی، هادی، نجیب، مرتضی، امین، عسکری و ناصح.
‎حضرت هادی(ع) همچون پدران پاکیزه خوی و بزرگوارش، برخوردار از صفات والای انسانی همانند مهربانی، راستی، بخشش و کرم، بردباری، فروتنی، علم و دانش، عبادت، کمک و دستگیری از نیازمندان و … بوده است. (زندگانی و سخنان امام هادی، ص۱۵).
‎امام دهم که در سن هشت سالگی و در پی شهادت پدرش حضرت جواد الائمه(ع) عهده دار امامت گردید، با پنج تن از خلفای عباسی هم زمان بوده است: معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز.
‎آن امام همام(ع) در سال ۲۵۴ هجری در سُرّ من رآی (شهر سامرای کنونی که به دستور معتصم به عنوان شهری نظامی تاسیس گردید)، هنگامی که تنها ۴۲ سال از عمر شریفش سپری می شد، به شهادت رسید. (اعلام الوری لاعلام الهدی، ج۲ ص۱۱۰).

زمانی که امام هادی(ع) در آن می زیست، دوران پررنج و محنت برای پیروان اهل بیت(ع) بوده و دوستداران مکتب اهل بیت رسالت، با مشکلات فراوانی مواجه بودند. اما با این وجود و علی‌رغم سختی های فراوان، احادیثی از آن امام همام(ع) ثبت و ضبط گردید که اگر چه از لحاظ تعداد چندان فراوان نیست، اما بسیار پرمعنا و درس آموز است. از مهمترین احادیث برجای مانده از آن امام والاتبار، زیارت جامعه بوده که میراثی گرانبها از آن بزرگوار محسوب می گردد و از بلاغت و زیبایی ادبی بالایی نیز برخوردار است و دروس جامعی از امام شناسی را به مخاطبان عرضه می دارد.
‎َهمچنین روایات اخلاقی، تربیتی، اعتقادی و … نیز از آن حضرت نقل شده که در این مختصر به چند نمونه اشاره می گردد:
‎از امام هادی(ع) نقل است که فرمود:
‎هر کس از خدا بهراسد، دیگران نیز (از وی حساب برده) و هراس دارند و هر کس از خدا فرمانبرداری کند، دیگران نیز فرمانش را اطاعت می کنند و هر کس از خدا فرمان بردار باشد، از خشم بندگان ترسی ندارد و آن کس که خدا را خشمگین کند، یقین بداند گرفتار خشم بندگان خدا خواهد شد. (تحف العقول، ص۱۰۶۰).
‎در حدیث گهربار دیگری از آن حضرت چنین می خوانیم:
‎کسی که شکر نعمت را به جای می آورد، خوشبختی وی از شکری که بر زبان آورده، بالاتر و بیشتر است؛ چرا که نعمت ها کالایی است (گذرا) اما شکر گزاری نعمت است و پاداش. (همان، ص۱۰۶۴).
‎در حدیث دیگری امام(ع) چنین فرموده است:
‎هر کس قدر و جایگاه خود را نشناسد و آن را سبک بداند، از شر چنین کسی خود را ایمن مدان. (همان).
‎امام دهم درباره ی دنیا چنین فرموده است:
‎دنیا بازاری است که گروهی در آن (با ایمان به خدا، اعمال نیک و خداترسی) به سود رسیده و گروهی نیز (با کفر، نفاق، فسق، تبه کاری و ستمگری) زیان می کنند. (همان).
‎از امام دهم روایت است که در خصوص جانشینی فرزندش امام عسکری(ع) و نواده اش امام زمان(عج) چنین فرموده است:
‎پیشوای پس از من، پسرم حسن خواهد بود و پس از حسن، پسرش قائم است؛ همان که زمین را از دادگری و عدالت پر می کند، همانگونه که از ستم و ظلم پر شده باشد. (کمال الدین و تمام النعمه، ص۳۸۳).
‎امید که از زمره ی دلدادگان راستین مکتب اهل بیت(ع) قرار گیریم و به ویژه از اخلاق و سخنان امام دهم(ع) بهره جسته و بدان عمل نماییم.

‎منابع:

‎ابن شعبه حرانی، تحف العقول، نشر بین الملل ۱۳۸۷

‎ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، قم، انتشارات علامه

‎صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمه، قم، موسسه النشر الاسلامی ۱۴۰۵ ق

‎فضل بن حسن طبرسی، اعلام الوری لاعلام الهدی، قم، موسسه اهل البیت

‎گودینی، محمد جواد، زندگانی و سخنان امام هادی(ع)، انتشارات نظری ۱۳۹۹

• دکتر محمد جواد گودینی