تامل و درنگی بر فضیلت های قرآن کریم

در این نوشتار درنگی خواهیم داشت بر گوشه ای از فضیلت های این کتاب آسمانی و وحیانی که باطل و کژی را بدان راه نبوده و از جانب خداوند بلند مرتبه، حکیم و حمید برای بشریت فرستاده شده و راه حق از باطل را می نمایاند و بر دیگر کتب آسمانی نیز سیطره و هیمنه داشته و از تکامل و برتری ویژه ایبرخوردار است. (سوره فُصّلت، آیه 42).

در روایتی خواندنی از رسول گرامی اسلام(ص) که مخاطب اصلی قرآن کریم بوده و قلب روشن آن بزرگوار، مقصد وحی الهی و دریافت این امانت سترگ بوده، چنین نقل گردیده است:

“این قرآن نور آشکار و ریسمان مستحکم و درخت تنومند و بالاترین شفا و برترین فضیلت و بالاترین نیک بختی است. هر کس به آن چنگ زند [و از هدایت آن  استفاده نموده و از آن بهره جسته و از انوارش برخوردار گردد]، خداوند او را روشن می نماید [دلش را نو.رانی و روشن می سازد و مورد توجه و عنایت خاص خویش قرار می دهد] و هر کس امور [زندگی اش] را به آن گره زند، خداوند او را نگاه می دارد و هر کس از آن شفا جوید، خداوند او را از شفا برخوردار می سازد [برای درمان دردهای مادی و بویژه معنوی و روحی] و هر آن کس قرآن را بر [راه ها، روش ها، گفتمان ها و مکتب های دیگر] ترجیح دهد، خداوند او را هدایت می کند و هر کس هدایت را در غیر آن بجوید، خداوند او را گمراه می سازد [و به دلیل این انتخاب نادرست، از هدایت و راه حق دور شده و خداوند نیز او را به ساحل نجات نمی رساند]…”. (الصافی فی تفسیر القرآن، ج1 ص53).

از ششمین پیشوای دین اسلام و مفسر گرانقدر قرآن کریم حضرت جعفر بن محمد(ع) پرسیده شد: چرا قرآن با فزونی درس و انتشار، تنها طراوت و تازگی اش بیشتر می شود؟ 

امام صادق(ع) در پاسخ فرمود: “زیرا خداوند بلند مرتبه آن را برای یک زمان و مردم مخصوص قرار نداده است. [این کتاب آسمانی] در هر زمانی جدید بوده و نزد هر قومی تازگی دارد تا روز رستاخیز”. (سفینة البحار، ج7 ص249).

رسول خدا(ص) فرمود: “درجه های بهشت به اندازه ی آیات قرآن است؛ هنگامی که همنشین قرآن وارد بهشت می شود، به او گفته می شود: بالا برو و [آیات قرآن را] بخوان؛ هر آیه ای درجه ای دارد [و بر درجات همنشین قرآن به اندازه ی دانشش از قرآن و فهم و عمل به آن، می افزاید]. بالاتر از درجه ی حافظ قرآن، درجه ای [در بهشت] نیست”. (بحار الأنوار، ج89 ص22).

همچنین از آن حضرت(ص) نقل شده که فرمود: “اشراف [افراد برجسته و برخوردار از شرافت و والایی] امت من، حافظان قرآن و شب زنده داران هستند”. (وسائل الشیعة، ج6 ص168).

و نیز فرمود: “برترین عبادت، خواندن [همراه با اندیشه و تدبر در مفاهیم] قرآن است”. (همان).

همین طور روایت شده نزد عبد الله بن مسعود (از اصحاب برجسته و نامدار رسول اکرم«ص»)، قرآنی آوردند که با طلا تزیین شده بود؛ وی گفت: سزاوارترین چیزی که باید قرآن بدان زینت داده شود، تلاوت آن به حق [و حق تلاوت را ادا کردن] است. (فضائل القرآن، ص43).

سخن را در این باب با روایتی زیبا از امام جعفر صادق(ع) به ​پایان می بریم؛ امید که در زمره دوستداران قرآن و عمل کنندگان به آیات نورانی آن قرار گیریم:

“هر جوان مومنی که قرآن را بخواند، قرآن [مفاهیم و باورهای این کتاب آسمانی] با گوشت و خونش آمیخته می شود و خداوند او را همراه با فرشتگان قرار می دهد و قرآن در روز رستاخیز مانع [و نگهدار او از عذاب الهی] خواهد بود و می گوید: پروردگارا، هر عمل کننده ای به پاداش کارش رسید جز عمل کننده به من [احکام و آداب قرآن کریم]؛ خداوند نیز او را دو جامه از لباس های بهشت می پوشاند و بر سرش تاج کرامت و بزرگی قرار داده می شود …”. (الوافی، ج5 ص1699).

فهرست منابع:

1- قرآن کریم

2- ابن ضریس بجلی، ابوعبد الله محمد بن أیوب، فضائل القرآن، دمشق، دار الفکر 1987

3- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، انتشارات مهر 1414ق

4- فیض کاشانی، ملا محسن، الصافی فی تفسیر القرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیة 1419ق

5- ____، ____، الوافی، اصفهان، مکتبة الامام أمیر المؤمنین(ع) 1406ق

6- قمی، شیخ عباس، سفینة البحار، دار الأسوة 1414ق

7- مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی 1983

• دکتر محمد جواد گودینی، مترجم، نویسنده، استاد دانشگاه و پژوهشگر